Inhoud
De zwarte dood was een verwoestende wereldwijde epidemie van builenpest die Europa en Azië trof in het midden van de 13e eeuw. De pest arriveerde in oktober 1347 in Europa, toen 12 schepen uit de Zwarte Zee aanmeerden in de Siciliaanse haven van Messina. Mensen die zich op de dokken verzamelden, ontmoetten een gruwelijke verrassing: de meeste matrozen aan boord van de schepen waren dood en de nog levende mensen waren ernstig ziek en bedekt met zwarte zweren dat bloed en pus uitlekte. Siciliaanse autoriteiten bestelden haastig de vloot van 'doodsschepen' uit de haven, maar het was te laat: in de komende vijf jaar zou de Black Death meer dan 20 miljoen mensen doden in bijna een derde van de Europese bevolking.
Zwarte dood begint
Zelfs voordat de "doodsschepen" de haven van Messina binnenvielen, hadden veel Europeanen geruchten gehoord over een "Grote Pestilentie" die een dodelijk pad aan het banen was over de handelsroutes van het Nabije en Verre Oosten. In het begin van de jaren 1340 had de ziekte inderdaad China, India, Perzië, Syrië en Egypte getroffen.
Europeanen waren echter nauwelijks uitgerust voor de vreselijke realiteit van de Zwarte Dood. "Zowel bij mannen als bij vrouwen," schreef de Italiaanse dichter Giovanni Boccaccio, "aan het begin van de ziekte, bepaalde zwellingen, hetzij op de lies of onder de oksels ... gewaxt tot de grootheid van een gewone appel, anderen ter grootte van een ei, sommigen meer en sommigen minder, en deze de vulgaire genoemd pestkookt. "
Bloed en pus sijpelden uit deze vreemde zwellingen, die werden gevolgd door tal van andere onaangename symptomen - koorts, koude rillingen, braken, diarree, vreselijke pijnen en kwalen 'en vervolgens, op korte termijn, de dood.
De Black Death was angstaanjagend, zonder onderscheid besmettelijk: "het louter aanraken van de kleding", schreef Boccaccio, "leek zichzelf de kwaal over te brengen aan de toucher." De ziekte was ook angstaanjagend efficiënt. Mensen die volkomen gezond waren als ze 's nachts naar bed gingen, konden' s morgens dood zijn.
Wist je dat? Veel wetenschappers denken dat het kinderliedje 'Ring around the Rosy' is geschreven over de symptomen van de Black Death.
De zwarte dood begrijpen
Tegenwoordig begrijpen wetenschappers dat de Zwarte Dood, nu bekend als de pest, wordt verspreid door een bacil Yersina pestis. (De Franse bioloog Alexandre Yersin ontdekte deze kiem aan het einde van de 19e eeuw.)
Ze weten dat de bacil pneumatisch, of door de lucht, evenals door de beet van geïnfecteerde vlooien en ratten reist. Beide ongedierte waren bijna overal in middeleeuws Europa te vinden, maar ze waren vooral thuis aan boord van allerlei soorten schepen ', zo vond de dodelijke pest zijn weg door de ene Europese havenstad na de andere.
Niet lang nadat het Messina trof, verspreidde de Zwarte Dood zich naar de haven van Marseille in Frankrijk en de haven van Tunis in Noord-Afrika. Daarna bereikte het Rome en Florence, twee steden in het midden van een uitgebreid web van handelsroutes. Tegen het midden van 1348 had de Zwarte Dood Parijs, Bordeaux, Lyon en Londen getroffen.
Tegenwoordig is deze grimmige opeenvolging van gebeurtenissen angstaanjagend maar begrijpelijk. In het midden van de 14e eeuw leek er echter geen rationele verklaring voor te zijn.
Niemand wist precies hoe de Zwarte Dood werd overgedragen van de ene patiënt op de andere, en niemand wist hoe het te voorkomen of te behandelen. Volgens een arts bijvoorbeeld, "vindt onmiddellijke dood plaats wanneer de luchtgeest ontsnapt uit de ogen van de zieke man de gezonde persoon raakt die dichtbij staat en naar de zieken kijkt."
Artsen vertrouwden op ruwe en niet-geavanceerde technieken zoals bloedvergieten en kooklancering (praktijken die zowel gevaarlijk als onhygiënisch waren) en bijgelovige praktijken zoals het verbranden van aromatische kruiden en baden in rozenwater of azijn.
Ondertussen deden gezonde mensen in paniek alles wat ze konden om de zieken te voorkomen. Artsen weigerden patiënten te zien; priesters weigerden de laatste riten uit te voeren; en winkeliers sloten hun winkels. Veel mensen ontvluchtten de steden voor het platteland, maar zelfs daar konden ze de ziekte niet ontlopen: het trof koeien, schapen, geiten, varkens en kippen evenals mensen.
Zoveel schapen stierven zelfs dat een van de gevolgen van de Zwarte Dood een tekort aan Europese wol was. En veel mensen, wanhopig om zichzelf te redden, lieten zelfs hun zieke en stervende geliefden achter. "Aldus aan het doen," schreef Boccaccio, "elke gedachte om de immuniteit voor zichzelf te waarborgen."
Zwarte plaag Gods straf?
Omdat ze de biologie van de ziekte niet begrepen, geloofden veel mensen dat de Zwarte Dood een soort goddelijke straf was voor het vergelden van zonden tegen God zoals hebzucht, godslastering, ketterij, ontucht en wereldlijkheid.
Volgens deze logica was de enige manier om de pest te overwinnen Gods vergeving te winnen. Sommige mensen geloofden dat de manier om dit te doen was om hun gemeenschappen te zuiveren van ketters en andere onruststokers, zodat bijvoorbeeld vele duizenden Joden werden afgeslacht in 1348 en 1349. (Duizenden meer vluchtten naar de dunbevolkte regio's van Oost-Europa, waar ze kunnen relatief veilig zijn tegen de razende menigte in de steden.)
Sommige mensen hebben de terreur en onzekerheid van de Black Death-epidemie het hoofd geboden door naar hun buren uit te halen; anderen gingen ermee om door zich naar binnen te keren en zich zorgen te maken over de toestand van hun eigen ziel.
flagellanten
Sommige mannen uit de hogere klasse namen deel aan processies van flagellanten die van stad naar stad reisden en deelnamen aan openbare uitingen van boete en straf: ze sloegen zichzelf en elkaar met zware lederen riemen bezaaid met scherpe stukken metaal terwijl de stedelingen toekeken. Gedurende 33 1/2 dagen herhaalden de flagellanten dit ritueel drie keer per dag. Daarna zouden ze doorgaan naar de volgende stad en het proces opnieuw beginnen.
Hoewel de flagellantbeweging wel enige troost bood aan mensen die zich machteloos voelden ondanks onverklaarbare tragedies, begon de paus zich al snel zorgen te maken, wiens gezag de flagellanten zich begonnen toe te eigenen. Tegenover deze pauselijke weerstand viel de beweging uiteen.
De Black Death-epidemie had zijn loop gehad tegen het begin van 1350, maar de pest verscheen eeuwenlang om de paar generaties. Moderne sanitaire voorzieningen en volksgezondheidspraktijken hebben de impact van de ziekte aanzienlijk verzacht maar niet geëlimineerd.
Krijg toegang tot honderden uren historische video, zonder reclame, met HISTORY Vault. Begin vandaag met uw gratis proefperiode.
