Inhoud

• Slobodan Milosevic
• Radovan Karadzic
• STRIJD VOOR CONTROLE IN BOSNIË
• SREBRENICA MASSACRE
• INTERNATIONALE REACTIE
• SLAGER VAN BOSNIË

In april 1992 verklaarde de regering van de Joegoslavische republiek Bosnië-Herzegovina zich onafhankelijk van Joegoslavië. In de komende jaren pleegden Bosnische Servische troepen, met de steun van het door Serviërs gedomineerde Joegoslavische leger, gruwelijke misdaden tegen Bosnische (Bosnische moslims) en Kroatische burgers, waarbij ongeveer 100.000 mensen (80 procent van hen Bosniak) de dood vonden 1995.

Slobodan Milosevic

In de nasleep van de Tweede Wereldoorlog werden de Balkanstaten Bosnië-Herzegovina, Servië, Montenegro, Kroatië, Slovenië en Macedonië onderdeel van de Federale Volksrepubliek Joegoslavië. Na de dood van de oude Joegoslavische leider Josip Broz Tito in 1980, dreigde een groeiend nationalisme onder de verschillende Joegoslavische republieken hun unie te splitsen.

Dit proces werd na het midden van de jaren tachtig geïntensiveerd met de opkomst van de Servische leider Slobodan Milosevic, die de onvrede tussen Serviërs in Bosnië en Kroatië en hun Kroatische, Bosnische en Albanese buren hielp. In 1991 verklaarden Slovenië, Kroatië en Macedonië zich onafhankelijk.

Tijdens de oorlog in Kroatië die daarop volgde, ondersteunde het door Serviërs gedomineerde Joegoslavische leger Servische separatisten daar in brutale botsingen met Kroatische troepen.

Radovan Karadzic

In Bosnië vertegenwoordigden moslims de grootste afzonderlijke bevolkingsgroep in 1971. Meer Serviërs en Kroaten emigreerden in de komende twee decennia, en in een volkstelling van 1991 was de bevolking van Bosnië van ongeveer 4 miljoen mensen 44 procent Bosnisch, 31 procent Servisch en 17 procent Kroatisch.

Verkiezingen in eind 1990 resulteerden in een coalitieregering verdeeld tussen partijen die de drie etnische groepen vertegenwoordigden (in grove verhouding tot hun bevolking) en geleid door de Bosniak Alija Izetbegovic.

Terwijl de spanningen binnen en buiten het land opliepen, trokken de Bosnische Servische leider Radovan Karadzic en zijn Servische Democratische Partij zich terug uit de regering en richtten hun eigen "Servische Nationale Vergadering" op. Op 3 maart 1992, na een referendumstemming (die de partij van Karadzic blokkeerde in veel Servisch bevolkte gebieden), verklaarde president Izetbegovic de onafhankelijkheid van Bosnië.

STRIJD VOOR CONTROLE IN BOSNIË

In plaats van onafhankelijkheid voor Bosnië te zoeken, wilden de Bosnische Serviërs deel uitmaken van een dominante Servische staat op de Balkan, het 'Grotere Servië' dat Servische separatisten lang hadden voorzien.

Begin mei 1992, twee dagen nadat de Verenigde Staten en de Europese Gemeenschap (de voorloper van de Europese Unie) de onafhankelijkheid van Bosnië hadden erkend, lanceerden Bosnische Servische troepen met de steun van Milosevic en het door Serviërs gedomineerde Joegoslavische leger hun offensief met een bombardement op Bosnië hoofdstad, Sarajevo.

Ze vielen Bosniak-gedomineerde steden in Oost-Bosnië aan, waaronder Zvornik, Foca en Visegrad, en dwongen Bosnische burgers met geweld uit de regio in een brutaal proces dat later werd geïdentificeerd als 'etnische zuivering'. (Etnische zuivering verschilt van genocide in dat hoofddoel is de verwijdering van een groep mensen uit een geografisch gebied en niet de feitelijke fysieke vernietiging van die groep, hoewel dezelfde methoden, waaronder moord, verkrachting, marteling en gedwongen verplaatsing, kunnen worden gebruikt.)

Hoewel Bosnische regeringstroepen het grondgebied probeerden te verdedigen, soms met de hulp van het Kroatische leger, hadden Bosnische Servische troepen eind 1993 de controle over bijna driekwart van het land en had de partij van Karadzic hun eigen Republika Srpska opgezet in het oosten. De meeste Bosnische Kroaten hadden het land verlaten, terwijl een aanzienlijke Bosnische bevolking alleen in kleinere steden bleef.

Verschillende vredesvoorstellen tussen een Kroatisch-Bosnische federatie en Bosnische Serviërs mislukten toen de Serviërs weigerden enig grondgebied op te geven. De Verenigde Naties weigerden in te grijpen in het conflict in Bosnië, maar een campagne onder leiding van de Hoge Commissaris voor Vluchtelingen bood humanitaire hulp aan de vele ontheemde, ondervoede en gewonde slachtoffers.

SREBRENICA MASSACRE

Tegen de zomer van 1995 bleven drie steden in Oost-Bosnië, Srebrenica, Zepa en Gorazde onder controle van de Bosnische regering. The U.N.hadden deze enclaves in 1993 tot 'veilige havens' verklaard, ontwapend en beschermd door internationale vredestroepen.

Op 11 juli 1995 trokken de Bosnische Servische strijdkrachten echter op naar Srebrenica en overweldigden een bataljon Nederlandse vredestroepen die daar waren gestationeerd. Servische troepen scheiden vervolgens de Bosnische burgers in Srebrenica, zetten de vrouwen en meisjes in bussen en brengen ze naar Bosnisch grondgebied.

Sommige vrouwen werden verkracht of seksueel misbruikt, terwijl de mannen en jongens die achterbleven onmiddellijk werden gedood of naar massamoorden werden gebracht. Schattingen van Bosniaks gedood door Servische troepen in Srebrenica variëren van ongeveer 7.000 tot meer dan 8.000.

Nadat de Bosnische Servische troepen diezelfde maand Zepa hadden veroverd en een bom hadden ontploft in een overvolle markt in Sarajevo, begon de internationale gemeenschap krachtiger te reageren op het voortdurende conflict en het steeds groeiende aantal burgerslachtoffers.

In augustus 1995, nadat de Serviërs weigerden te voldoen aan een U.N. ultimatum, bundelde de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) drie weken lang inspanningen met Bosnische en Kroatische troepen om Bosnische Servische posities en een grondoffensief te bombarderen.

Nu de Servische economie wordt verlamd door de handelssancties van de Verenigde Naties en de strijdkrachten die in Bosnië worden aangevallen na drie jaar oorlog voeren, stemde Milosevic ermee in om in oktober onderhandelingen te beginnen. De door de VS gesponsorde vredesbesprekingen in Dayton, Ohio, in november 1995 (waaronder Izetbegovic, Milosevic en de Kroatische president Franjo Tudjman) resulteerden in de oprichting van een federaal Bosnië verdeeld tussen een Kroatisch-Bosnische federatie en een Servische republiek.

INTERNATIONALE REACTIE

Hoewel de internationale gemeenschap weinig deed om de systematische wreedheden tegen Bosniërs en Kroaten in Bosnië te voorkomen terwijl ze zich voordeden, zocht het wel actief gerechtigheid tegen degenen die hen hebben gepleegd.

In mei 1993 richtte de VN-Veiligheidsraad het Internationaal Straftribunaal voor het voormalige Joegoslavië (ICTY) op in Den Haag, Nederland. Het was het eerste internationale tribunaal sinds de processen van Neurenberg in 1945-46, en het eerste dat genocide en andere oorlogsmisdaden vervolgde.

Radovan Karadzic en de Bosnisch-Servische militaire commandant, generaal Ratko Mladic, behoorden tot degenen die door het ICTY werden aangeklaagd wegens genocide en andere misdaden tegen de menselijkheid.

Het ICTY zou uiteindelijk 161 personen aanklagen voor misdaden die tijdens een conflict in het voormalige Joegoslavië zijn gepleegd. Milosevic diende in 2019 voor het tribunaal op beschuldiging van genocide, misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden, als zijn eigen verdedigingsadvocaat; zijn slechte gezondheid leidde tot lange vertragingen in het proces totdat hij in 2019 dood in zijn gevangeniscel werd gevonden.

SLAGER VAN BOSNIË

In 2019 heeft het Internationaal Gerechtshof uitspraak gedaan in een historische civiele rechtszaak die door Bosnië tegen Servië is aangespannen. Hoewel de rechtbank het bloedbad bij Srebrenica genocide noemde en zei dat Servië het 'had kunnen en moeten' voorkomen en degenen die het pleegden strafte, stopte het er niet mee Servië schuldig te verklaren aan de genocide zelf.

Na een proces dat meer dan vier jaar duurde en waarbij de getuigenis van bijna 600 getuigen betrokken was, vond het ICTY Mladic, die in november 2019 de "Slager van Bosnië" werd genoemd, schuldig aan genocide en andere misdaden tegen de menselijkheid. Het tribunaal veroordeelde de 74 -jarige voormalige generaal tot leven in de gevangenis. Na de veroordeling van Karadzic voor oorlogsmisdaden vorig jaar, markeerde Mladic's lang uitgestelde veroordeling de laatste grote vervolging door het ICTY.