Inhoud
Op Paasmaandag 24 april 1916 riep een groep Ierse nationalisten de oprichting van de Ierse Republiek uit en organiseerden samen met ongeveer 1600 volgelingen een opstand tegen de Britse regering in Ierland. De rebellen grepen prominente gebouwen in Dublin en botsten met Britse troepen. Binnen een week was de opstand onderdrukt en waren meer dan 2.000 mensen dood of gewond. De leiders van de opstand werden spoedig geëxecuteerd. Aanvankelijk was er weinig steun van het Ierse volk voor de paasopstand; de publieke opinie veranderde echter later en de geëxecuteerde leiders werden geprezen als martelaren. In 1921 werd een verdrag ondertekend dat in 1922 de Irish Free State oprichtte, die uiteindelijk de moderne Republiek Ierland werd.
1916 Easter Rising: Achtergrond
Met de Acts of Union in 1800 (geratificeerd in 1801) fuseerde Ierland (dat sinds de 12e eeuw onder enige vorm van Engelse controle stond) met Groot-Brittannië om het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Ierland te vormen. Als gevolg hiervan verloor Ierland het parlement in Dublin en werd het bestuurd door een verenigd parlement uit Westminster in Londen. In de 19e eeuw verzetten groepen Ierse nationalisten zich in verschillende mate tegen deze regeling.
Wist je dat? Na de Easter Rising werd een van de rebellen, de in Amerika geboren Eamon de Valera, ter dood veroordeeld. Hij diende echter slechts een korte gevangenisstraf en werd een van de leidende politieke figuren van Ierland, met een carrière die een halve eeuw duurde.
Sommige gematigde nationalisten pleitten voor thuisbestuur, waarbij Ierland deel zou blijven uitmaken van het Verenigd Koninkrijk, maar ook een vorm van zelfbestuur zou hebben. Meerdere wetsvoorstellen werden in het parlement verslagen aan het einde van de 19e eeuw, voordat er een definitief werd aangenomen in 1914. De implementatie van de thuisregel werd echter opgeschort vanwege het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog (1914-18).
Ondertussen begonnen leden van een geheime revolutionaire organisatie die de Irish Republican Brotherhood (IRB) heette, die geloofden dat de heerschappij niet ver genoeg zou gaan en in plaats daarvan volledige onafhankelijkheid voor Ierland zocht, begonnen met het plannen van wat de Easter Rising zou worden. Ze hoopten dat hun opstand zou worden geholpen door militaire steun van Duitsland, dat tegen de Britten vocht in de Eerste Wereldoorlog. Roger Casement (1864-1916), een Ierse nationalist, regelde een lading Duitse wapens en munitie voor de rebellen; echter kort voordat de opstand begon, ontdekten de Britten het schip en werd het door zijn kapitein belaagd. Casement werd beschuldigd van verraad en geëxecuteerd in augustus 1916
Easter Rising: april 1916
De Easter Rising was bedoeld om in heel Ierland plaats te vinden; door verschillende omstandigheden werd het echter voornamelijk in Dublin uitgevoerd. Op 24 april 1916 kwamen de rebellenleiders en hun volgelingen (van wie het aantal zo'n 1600 mensen bereikte tijdens de opstand, en velen van hen waren lid van een nationalistische organisatie genaamd de Ierse vrijwilligers, of een kleine radicale militiegroep, de Ierse Citizen Army), greep het algemene postkantoor van de stad en andere strategische locaties. Aan het begin van de middag las Patrick Pearse (1879-1916), een van de leiders van de opstand, vanaf de trappen van het postkantoor een proclamatie waarin Ierland werd verklaard als een onafhankelijke republiek en waarin werd verklaard dat een voorlopige regering (bestaande uit IRB-leden) was benoemd.
Ondanks de hoop van de rebellen, kwam het publiek niet op om hen te steunen. De Britse regering verklaarde spoedig de staat van beleg in Ierland, en in minder dan een week werden de rebellen verpletterd door de regeringstroepen die tegen hen werden gestuurd. Ongeveer 450 mensen werden gedood en meer dan 2.000 anderen, waaronder veel burgers, raakten gewond door het geweld, dat ook een groot deel van het stadscentrum van Dublin verwoestte.
1916 Easter Rising: Aftermath
Aanvankelijk hadden veel Ieren een hekel aan de rebellen vanwege de vernietiging en de dood als gevolg van de opstand. In mei werden echter 15 leiders van de opstand geëxecuteerd door het vuurpeloton. Meer dan 3.000 mensen die ervan werden verdacht de opstand te steunen, direct of indirect, werden gearresteerd en ongeveer 1.800 werden naar Engeland gestuurd en daar zonder proces gevangengezet. De gehaaste executies, massale arrestaties en staat van beleg (die van kracht bleef tot de herfst van 1916), zorgden voor publieke wrok jegens de Britten en behoorden tot de factoren die hielpen bij het opbouwen van steun voor de rebellen en de beweging voor Ierse onafhankelijkheid.
Bij de algemene verkiezingen van 1918 in het parlement van het Verenigd Koninkrijk behaalde de politieke partij Sinn Fein (wiens doel het was een republiek op te richten) een meerderheid van de Ierse zetels. De Sinn Fein-leden weigerden vervolgens zitting te nemen in het Britse parlement en kwamen in januari 1919 in Dublin bijeen om een parlement met één kamer bijeen te roepen en de onafhankelijkheid van Ierland te verklaren. Het Ierse republikeinse leger lanceerde vervolgens een guerrillaoorlog tegen de Britse regering en haar troepen in Ierland. Na een staakt-het-vuren van juli 1921 ondertekenden de twee partijen in december een verdrag dat opriep tot de oprichting van de Irish Free State, een zelfbesturende natie van het Britse Gemenebest, het volgende jaar. De zes noordelijke provincies van Ierland kozen ervoor om de Vrijstaat te verlaten en bleven bij het Verenigd Koninkrijk. De volledig onafhankelijke Republiek Ierland (bestaande uit de 26 provincies in het zuidelijke en westelijke deel van het eiland) werd formeel uitgeroepen op Paasmaandag 18 april 1949.
