Op 16 april 1917 keert Vladimir Lenin, leider van de revolutionaire bolsjewistische partij, na tien jaar ballingschap terug naar Petrograd om de leiding te nemen over de Russische revolutie.
Lenin werd in 1870 Vladimir Iljitsj Ulyanov geboren en voelde zich aangetrokken tot de revolutionaire zaak nadat zijn broer in 1887 werd geëxecuteerd voor de samenzwering om tsaar Alexander II te vermoorden. Hij studeerde rechten en ging oefenen in Petrograd (nu St. Petersburg), waar hij zich in revolutionaire marxistische kringen bewoog. In 1895 hielp hij marxistische groepen in de hoofdstad te organiseren in de 'Unie voor de strijd voor de bevrijding van de arbeidersklasse', die probeerde arbeiders in te schakelen voor de marxistische zaak. In december 1895 werden Lenin en de andere leiders van de Unie gearresteerd. Lenin werd een jaar gevangen gezet en verbannen naar Siberië voor een periode van drie jaar.
Nadat zijn ballingschap in 1900 eindigde, ging Lenin naar West-Europa, waar hij zijn revolutionaire activiteit voortzette. In die tijd nam hij het pseudoniem Lenin aan. In 1902 publiceerde hij een pamflet getiteld Wat moet er gebeuren?, die betoogde dat alleen een gedisciplineerde partij van professionele revolutionairen socialisme naar Rusland kon brengen. In 1903 ontmoette hij andere Russische marxisten in Londen en richtte de Russische sociaal-democratische arbeiderspartij (RSDWP) op. Vanaf het begin was er echter een tweedeling tussen de bolsjewieken van Lenin (Majoritarians), die voorstander waren van militarisme, en de mensheviks (Minoritarians), die voorstander waren van een democratische beweging richting socialisme. Deze twee groepen verzetten zich steeds meer tegen elkaar in het kader van de RSDWP en Lenin maakte de gesplitste ambtenaar op een conferentie van de Bolsjewistische partij in 1912.
Na het uitbreken van de Russische revolutie van 1905 keerde Lenin terug naar Rusland. De revolutie, die voornamelijk bestond uit stakingen in het hele Russische rijk, kwam tot een einde toen Nicholas II hervormingen beloofde, waaronder de goedkeuring van een Russische grondwet en de oprichting van een gekozen wetgevende macht. Toen de orde echter eenmaal was hersteld, vernietigde de tsaar de meeste van deze hervormingen en in 1907 werd Lenin opnieuw in ballingschap gedwongen.
Lenin verzette zich tegen de Eerste Wereldoorlog, die begon in 1914, als een imperialistisch conflict en riep soldaten van het proletariaat op om hun wapens te richten op de kapitalistische leiders die hen naar de moorddadige loopgraven stuurden. Voor Rusland was de Eerste Wereldoorlog een ramp zonder weerga: Russische slachtoffers waren groter dan die welke door welke natie dan ook in een eerdere oorlog werden opgelopen. Ondertussen werd de economie hopeloos verstoord door de kostbare oorlogsinspanning, en in maart 1917 braken rellen en stakingen uit in Petrograd vanwege de schaarste aan voedsel. Gedemoraliseerde legertroepen sloten zich aan bij de stakers, en op 15 maart 1917 werd Nicholas II gedwongen af te treden, waarmee een einde kwam aan eeuwen van tsaristische heerschappij. In de nasleep van de februari-revolutie (bekend als zodanig vanwege het Russische gebruik van de Juliaanse kalender) werd de macht gedeeld tussen de ineffectieve voorlopige regering, onder leiding van minister van oorlog Alexander Kerenski, en de sovjets of 'raden' van soldaten ' en arbeiderscomités.
Na het uitbreken van de februari-revolutie lieten de Duitse autoriteiten Lenin en zijn luitenanten toe om Duitsland op weg van Zwitserland naar Zweden in een verzegelde treinwagon over te steken. Berlijn hoopte terecht dat de terugkeer van de anti-oorlogssocialisten naar Rusland de Russische oorlogsinspanning zou ondermijnen, die onder de voorlopige regering werd voortgezet. Lenin riep op de omverwerping van de voorlopige regering door de sovjets; hij werd vervolgens veroordeeld als een "Duitse agent" door de leiders van de regering. In juli werd hij gedwongen naar Finland te vluchten, maar zijn roep om 'vrede, land en brood' kreeg steeds meer steun van het volk, en de bolsjewieken wonnen een meerderheid in de Sovjet-Unie van Petrograd. In oktober keerde Lenin in het geheim terug naar Petrograd, en op 7 november legden de door de bolsjewieken geleide Rode Garde de voorlopige regering af en verklaarden de Sovjetregering.
Lenin werd de virtuele dictator van de eerste marxistische staat ter wereld. Zijn regering sloot vrede met Duitsland, genationaliseerde industrie en verdeelde land, maar moest vanaf 1918 een verwoestende burgeroorlog voeren tegen tsaristische troepen. In 1920 werden de tsaristen verslagen en in 1922 werd de Unie van Socialistische Sovjetrepublieken (USSR) opgericht. Bij de dood van Lenin begin 1924 werd zijn lichaam gebalsemd en in een mausoleum in de buurt van het Kremlin van Moskou geplaatst. Petrograd werd ter ere van hem hernoemd in Leningrad. Na een successiestrijd, volgde collega-revolutionair Joseph Stalin Lenin op als leider van de Sovjet-Unie.
