Sun Tzu is de befaamde auteur van The Art of War (
Sun Tzu's benadering van oorlogvoering, in tegenstelling tot die van westerse auteurs, stelt geen kracht in het middelpunt: inderdaad, het Chinese karakter li (kracht) komt slechts negen keer voor in de dertien hoofdstukken. Dit weerspiegelt de omstandigheden van oorlogvoering in die tijd in China (kracht was toen feitelijk beperkt nut) evenals Sun Tzu's overtuiging dat overwinning en nederlaag fundamenteel psychologische staten zijn. Hij beschouwt oorlog daarom niet zozeer als een kwestie van het materieel en fysiek vernietigen van de vijand (hoewel dat een rol kan spelen), maar van het psychologisch verontrusten van de vijand; zijn doel is om het leiderschap en de samenleving van de vijand te dwingen vanuit een toestand van harmonie, waarin ze effectief weerstand kunnen bieden, in de richting van chaos (luan), wat neerkomt op verslaan.
Militaire actie wordt gepresenteerd door Sun Tzu in een impliciet Taoïstisch referentiekader. Het idee dat terrein, weer en vijandelijk moreel in feite contouren hebben, waardoor de succesvolle generaal de beste manieren vindt (tao), waardoor de kracht die inherent is aan hen wordt gebruikt om zijn doeleinden te ondersteunen, in feite Taoïstisch is, net als het terugkerende thema van transformatie, van de ene naar de andere staat, zoals in het samenspel dat hij bespreekt tussen regulier (cheng) en onregelmatig (ch'i) krachten.
Maar operationeel is het doel van Sun Tzu psychologische dominantie en de exploitatie ervan, gebaseerd op superieure kennis van de vijand (hij legt grote nadruk op de tewerkstelling van geheim agenten) en kueitao, afwisselend vertaald als "bedrog" of "onconventionele middelen". Sun Tzu beveelt dus operaties aan die het moreel van de vijand schaden: allianties splitsen, strijd ontwijken, aanvallend aanvallen; hij veroordeelt diegenen die de eigen samenleving kunnen ondermijnen, zoals het verloop dat zou kunnen voortvloeien uit het belegeren van een ommuurde stad. Sommige operaties kunnen bijna puur psychologisch van opzet zijn, zoals het stichten van branden, waarover Sun Tzu in feite spreekt als een terreurwapen. Het hoogtepunt van militaire vaardigheden is om tegengestelde plannen om te zetten naar eigen gebruik door "de strategie van de vijand aan te vallen" (zoals de Duitsers tegen de Fransen deden in 1940), die op zijn best overwinning oplevert zonder te vechten.
Sun Tzu stelt echter niet voor dat gevechten kunnen worden geëlimineerd. Integendeel, hij is zich bewust van de enorme risico's die gepaard gaan met geweld, met name faillissement en de sociale desintegratie van de politiek zwakke Chinese staten van zijn tijd. Dus dringt hij erop aan dat geweld niet wordt verspild, maar zorgvuldig wordt bewaard en alleen wordt gebruikt als het een beslissende impact kan hebben.
Sun Tzu schrijft over oorlogvoering binnen een enkele cultuur, waarin geheime agenten moeilijk te detecteren zijn en denkprocessen van vijanden weinig verschillen van die van jezelf. Je zou je daarom de relevantie van Sun Tzu kunnen afvragen in moderne omstandigheden, waarin staten robuust zijn en overvloedig beschikbaar zijn, en in oorlogen tussen naties, waarin etnische verschillen spionage bemoeilijken en vijandige denkprocessen moeilijk te beoordelen zijn. Dergelijke zorgen waren waarschijnlijk overtuigender in het tijdperk van Carl von Clausewitz dan nu. Ten eerste hebben nucleaire wapens betekend dat de traditionele westerse weg naar de overwinning, de toepassing van massale, geïndustrialiseerde strijdkrachten, nu is afgesloten voor een nucleair bewapende tegenstander, en daarom moeten strategen opnieuw overwegen hoe te winnen zonder te vechten, of tenminste zonder te veel te vechten. Force, zoals Vietnam liet zien, kan niet alleen de overwinning behalen.
The Reader's Companion to Military History. Uitgegeven door Robert Cowley en Geoffrey Parker. Copyright © 1996 door Houghton Mifflin Harcourt Publishing Company. Alle rechten voorbehouden.
