Inhoud

• Franco: De vroege jaren
• Franco en de Tweede Republiek
• Franco en de Spaanse burgeroorlog
• Leven onder Franco
• Leven na Franco

De generaal en dictator Francisco Franco (1892-1975) regeerde over Spanje van 1939 tot zijn dood. Hij kwam aan de macht tijdens de bloedige Spaanse burgeroorlog toen, met de hulp van nazi-Duitsland en fascistisch Italië, zijn nationalistische troepen de democratisch gekozen tweede republiek omver wierpen. Franco nam de titel van 'El Caudillo' (de leider) over, vervolgde politieke tegenstanders, onderdrukte de cultuur en taal van de Baskische en Catalaanse regio's van Spanje, censureerde de media en oefende op andere wijze absolute controle over het land uit. Sommige van deze beperkingen namen geleidelijk af naarmate Franco ouder werd, en na zijn dood ging het land over naar democratie.

Franco: De vroege jaren

Francisco Franco y Bahamonde werd geboren op 4 december 1892 in El Ferrol, een klein kustplaatsje aan de noordwestelijke punt van Spanje. Tot de leeftijd van 12 ging Franco naar een privéschool gerund door een katholieke priester. Hij ging vervolgens naar een marine middelbare school met het doel zijn vader en grootvader te volgen in een op zee gebaseerde militaire carrière. In 1907 heeft de Spaanse regering echter de toelating van cadetten tot de Naval Academy tijdelijk opgeschort. Als gevolg hiervan schreef Franco zich in aan de Infantry Academy in Toledo, waar hij drie jaar later afstudeerde met ondergemiddelde cijfers.

Wist je dat? Tijdens de Tweede Wereldoorlog schreef de Spaanse leider Franco een semi-autobiografische roman genaamd "Raza", die later werd omgezet in een film. Met het pseudoniem Jaime de Andrade portretteerde Franco een gezin dat sterk op het zijne leek, waaronder een held die dapper vocht tegen bloeddorstige republikeinen.

Na een korte plaatsing terug in El Ferrol, bood Franco zich aan om een ​​opstand te bestrijden in het door Spanje gecontroleerde Marokko. Hij arriveerde in het begin van 1912 en bleef daar grotendeels zonder pauze tot 1926. Onderweg overleefde hij een schotwond aan de buik, ontving een aantal verdienste promoties en prijzen, en nam de tijd om te trouwen met Carmen Polo y Martínez Valdés, met wie hij zou één dochter hebben. Op 33-jarige leeftijd werd Franco de jongste generaal in heel Europa. Hij werd vervolgens gekozen om de nieuw gevormde Algemene Militaire Academie in Zaragoza te leiden.

Franco en de Tweede Republiek

Een militaire dictatuur omarmd door koning Alfonso XIII regeerde Spanje van 1923 tot 1930, maar gemeenteraadsverkiezingen in april 1931 zetten de koning af en luidden de zogenaamde Tweede Republiek in. In de nasleep van de verkiezingen hebben winnende Republikeinse kandidaten maatregelen aangenomen die de macht en invloed van het leger, de katholieke kerk, elites die eigendom hebben en andere diepgewortelde belangen hebben verminderd. Franco, een bekende autoritaire rechtsmaker, werd berispt wegens het bekritiseren van de acties van de leidinggevenden en naar een afgelegen post in de buurt van El Ferrol gestuurd. Bovendien werd zijn Algemene Militaire Academie gesloten.

Niettemin werd Franco in 1933 teruggebracht in de goede gratie van de regering toen een centrumrechtse coalitie verkiezingen won. Het jaar daarop zette hij troepen van Marokko naar Asturië in Noord-Spanje in om een ​​linkse opstand te onderdrukken, een actie waarbij ongeveer 4.000 doden en tienduizenden gevangen werden genomen. Ondertussen liepen straatgeweld, politieke moorden en algemene wanorde zowel rechts als links op. In 1935 werd Franco stafchef van het leger. Toen een linkse coalitie de volgende verkiezingsronde in februari 1936 won, begonnen hij en andere militaire leiders een staatsgreep te bespreken.

Franco en de Spaanse burgeroorlog

Franco verbannen naar een afgelegen post op de Canarische eilanden, aarzelde aanvankelijk in zijn steun voor de militaire samenzwering. Hij raakte echter volledig toegewijd na de moord door de politie op de radicale monarchist José Calvo Sotelo. Op 18 juli 1936 lanceerden militaire officieren een veelzijdige opstand die hen de controle gaf over het grootste deel van de westelijke helft van het land. De rol van Franco was om naar Marokko te vliegen en troepen naar het vasteland te gaan vervoeren. Hij legde ook contacten met nazi-Duitsland en fascistisch Italië, en zorgde voor wapens en andere hulp die zou voortduren gedurende de periode die bekend werd als de Spaanse burgeroorlog (1936-39).

Binnen een paar maanden werd Franco benoemd tot hoofd van de rebellen-nationalistische regering en opperbevelhebber (generalísimo) van de strijdkrachten. Hij verenigde een steunbasis door de steun van de katholieke kerk te verkrijgen, de fascistische en monarchistische politieke partijen te combineren en alle andere politieke partijen te ontbinden. Ondertussen, op weg naar het noorden, omvatten zijn mannen die fascistische militiegroepen machinegeweerd honderden of misschien duizenden Republikeinen in de stad Badajoz. Later in de gevechten zouden nog eens tienduizenden politieke gevangenen worden geëxecuteerd door nationalisten. De intern verdeelde Republikeinen, die hun eigen aandeel aan politieke tegenstanders vermoordden, konden de langzame nationalistische opmars niet stoppen ondanks de steun van de Sovjet-Unie en internationale brigades. Duitse en Italiaanse bombardementen hielpen de nationalisten Baskenland en Asturië te veroveren in 1937. Barcelona, ​​het hart van het republikeinse verzet, viel in januari 1939 en Madrid gaf zich in maart over en beëindigde daarmee effectief het conflict.

Leven onder Franco

Veel Republikeinse figuren vluchtten het land uit in de nasleep van de burgeroorlog, en militaire tribunalen werden opgericht om degenen die overbleven te berechten. Deze tribunalen stuurden duizenden meer Spanjaarden naar hun dood, en Franco gaf zelf midden jaren veertig toe dat hij 26.000 politieke gevangenen achter slot en grendel had. Het Franco-regime maakte het katholicisme ook in essentie de enige getolereerde religie, verbood de Catalaanse en Baskische talen buitenshuis, verbood Catalaanse en Baskische namen voor pasgeborenen, blokkeerde vakbonden, bevorderde economisch zelfvoorzieningsbeleid en creëerde een enorm geheim politienetwerk om te bespioneren burgers.

Hoewel hij sympathiseerde met de Asmogendheden, bleef Franco grotendeels buiten de Tweede Wereldoorlog (1939-45), maar deed bijna 50.000 vrijwilligers om samen met de Duitsers aan het Sovjetfront te vechten. Franco opende zijn havens ook voor Duitse onderzeeërs en viel de internationaal beheerde stad Tanger in Marokko binnen. Na de oorlog stond Spanje voor diplomatiek en economisch isolement, maar dat begon te ontdooien toen de Koude Oorlog opwarmde. In 1953 liet Spanje de Verenigde Staten toe om drie luchtbases en een marinebasis op zijn grond te bouwen in ruil voor militaire en economische hulp.

Naarmate Franco ouder werd, vermeed hij in toenemende mate dagelijkse politieke zaken, in plaats van te jagen en te vissen. Tegelijkertijd begonnen politiecontroles en perscensuur te versoepelen, werden stakingen en protesten meer gemeengoed, werden enkele hervormingen van de vrije markt doorgevoerd, nam het toerisme toe en kreeg Marokko zijn onafhankelijkheid. Franco stierf op 20 november 1975, na een reeks hartaanvallen. Bij zijn begrafenis staken veel rouwenden hun arm op in een fascistische begroeting.

Leven na Franco

In 1947 had Franco verklaard dat een koning hem zou opvolgen, en in 1969 koos hij Prins Juan Carlos, de kleinzoon van koning Alfonso XIII, voor de rol. Hoewel Juan Carlos veel tijd naast Franco had doorgebracht en publiekelijk het regime steunde, drong hij aan op verandering onmiddellijk na het nemen van de troon, inclusief de legalisatie van politieke partijen. De eerste post-Franco verkiezingen werden gehouden in juni 1977, en met uitzondering van een 18-uur durende staatsgreep in 1981, is Spanje sindsdien democratisch gebleven.