Op de Olympische Spelen van Berlijn in 1936 wint de Afro-Amerikaanse baanster Jesse Owens zijn vierde gouden medaille van de Spelen in de 4 × 100-meter estafette. Zijn estafetteteam vestigde een nieuw wereldrecord van 39,8 seconden, dat 20 jaar stand hield. In hun sterke optreden tijdens baan-en-veld evenementen op de XIe Olympiade, sloegen Jesse Owens en andere Afro-Amerikaanse atleten een propagandaslag tegen nazi-leider Adolf Hitler, die van plan was de Berlijnse Spelen te gebruiken als een showcase van veronderstelde Arische superioriteit.
Owens werd in 1913 de zoon van Alabama sharecroppers geboren en groeide uit tot een belangrijk tracktalent tijdens het volgen van de middelbare school in Cleveland, Ohio. Later, aan de Ohio State University, toonde hij zich een van de grootste atleten ter wereld. Op een enkele dag van de wedstrijd, 25 mei 1935, braken Owens de wereldrecords voor het dashboard van 220 meter, de lage hindernissen van 220 meter en de rennende sprong en evenaren het wereldrecord voor het dashboard van 100 meter. De volgende zomer reisden Owens en 311 andere Amerikaanse atleten, waaronder 17 Afrikaanse Amerikanen, naar nazi-Duitsland om de Verenigde Staten te vertegenwoordigen op de XIe Olympiade.
In 1931 heeft het Internationaal Olympisch Comité de Olympische Zomerspelen 1936 aan Berlijn toegekend. De keuze was bedoeld als teken van de terugkeer van Duitsland naar de wereldgemeenschap na de nederlaag in de Eerste Wereldoorlog. Twee jaar later kwam Adolf Hitler echter aan de macht. Hij transformeerde de democratische Duitse regering in een eenpartijsdictatuur, zuiverde politieke tegenstanders en vermoedelijke dissidenten, stelde antisemitisch beleid in en begon met de remilitarisering van Duitsland.
Hitler hield de Olympische Spelen aanvankelijk laag vanwege hun internationalisme, maar werd een fervent voorstander nadat nazi-propagandaminister Joseph Goebbels hem overtuigde van hun propagandawaarde. Hitler zag het als een kans om de nazi-ideologie vooruit te helpen en bood uitgebreide financiering voor de Berlijnse Spelen, die tot nu toe de grootste moderne Olympische Spelen beloofden. De nazi-regering gebruikte sport als onderdeel van haar streven om het 'Arische ras' en de 'Joodse, deels-Joodse of zigeuneratleten' van niet-Ariërs te versterken, systematisch uitgesloten van door de nazi's gesponsorde sportfaciliteiten en -verenigingen.
Tegen 1935 drong een aantal atletische groepen in de Verenigde Staten aan op een boycot van de Berlijnse Spelen, maar na een verhit debat werd de Amerikaanse deelname in december 1935 nauwgezet goedgekeurd. Een aantal prominente Joodse atleten in de Verenigde Staten en andere landen besloten om de Spelen onafhankelijk te boycotten uit protest tegen nazi-onderdrukking van Joden. Spanje plande ook een alternatieve "People's Olympics" die in juli 1936 in Barcelona zou worden gehouden, maar het uitbreken van de Spaanse burgeroorlog dwong de annulering ervan. Uiteindelijk stuurden 49 landen zo'n 4.000 atleten naar de Olympische Zomerspelen in Berlijn.
Onder internationale druk kwamen de nazi's overeen om een deel-joodse sporter toe te laten op zijn Olympische team: schermer Helene Mayer. Joseph Goebbels verbood de door de nazi's gecontroleerde Duitse pers echter om de etniciteit van de blonde Mayer te bespreken.
Op 1 augustus 1936 opende Adolf Hitler de XIe Olympiade. Het Olympische ritueel van een hardloper die arriveerde met een fakkel gedragen door estafette uit Olympia, Griekenland, vond voor het eerst plaats. De nazi's adverteerden deze ceremonie als een symbool van de mythe dat de Duitse beschaving de erfgenaam was van de verheerlijkte cultuur van het oude Griekenland.
Overal in Berlijn hingen Olympische vlaggen en swastika-dragende nazibanners. Om controverse te voorkomen, werden de anti-Joodse tekens die in de stad hingen tijdens de Spelen verwijderd en waren Joodse atleten en bezoekers uit andere landen niet onderworpen aan anti-Joodse wetten. Zigeuners werden opgeruimd en geïnterneerd in een kamp aan de rand van Berlijn. De Duitse hoofdstad was doordrongen van een feestelijke en gastvrije sfeer en de meeste toeristen verlieten de stad met positieve herinneringen aan hun verblijf daar.
Met 348 atleten had Duitsland het grootste nationale team en veroverde de meeste medailles in het algemeen, wat zeer aangenaam was voor Hitler. De Amerikanen domineerden echter de populaire baan-en-veld evenementen. Op de eerste wedstrijddag verliet Hitler, die Duits had gefeliciteerd en andere winnaars had gekozen, het stadion kort nadat drie Afro-Amerikanen het hoogspringen hadden geveegd. Of Hitler is weggegaan om niet-Aryans de hand te schudden is onduidelijk. In de nasleep van het incident vroegen Olympische organisatoren Hitler om alle of geen medaillewinnaars te ontvangen, en hij koos voor de laatste.In tegenstelling tot de populaire mythe heeft Hitler Jesse Owens nooit rechtstreeks in de maling genomen, maar hij bleef wel Duitse winnaars ontvangen tijdens de Spelen.
Met zijn vier gouden medailles was Jesse Owens de ster van de Olympische Spelen in Berlijn. Hij evenaarde het wereldrecord (10,3 seconden) in de 100-meter race en verbrak de wereldrecords in de 200-meter race (20,7 seconden) en in de brede sprong (26 voet 5 3/8 inch). Hij werd enthousiast toegejuicht door het grotendeels Duitse publiek en ontwikkelde een vriendschap met de Duitse long jumper en zilveren medaillewinnaar Luz Long. Hij en andere Afro-Amerikaanse Olympiërs werden echter vernederd door een nazi-krant die over hen schreef als de 'zwarte hulpwerkers' van het Amerikaanse team.
Op 9 augustus won Owens zijn vierde medaille als lid van het gemengde ras 4 × 100-meter estafetteteam. De wereldrecordbrekende triomf werd aangetast door de onthulling dat Amerikaanse touringcars twee Amerikaanse Joodse estafettelopers de dag voor het evenement hadden neergezet. Marty Glickman en Sam Stoller werden vervangen door Owens en Afro-Amerikaan Ralph Metcalfe, de twee beste Amerikaanse sers. Zowel Stoller als Glickman hadden echter Foy Draper, een blanke Amerikaan die in het team bleef, in een oefenrace ontlopen. De coaches zeiden dat Draper meer ervaren was, maar Glickman en anderen dachten dat antisemitisme erbij betrokken was. Stoller dacht echter dat favoriet de schuld was, omdat Draper en de vierde hardloper, Frank Wykoff, hadden getraind onder een van de Olympische coaches aan de Universiteit van Zuid-Californië.
Ondanks de schaamte om zijn beste Arische hardlopers te zien verslaan door Afro-Amerikanen, begroette Adolf Hitler de Olympische Spelen in Berlijn als een groot succes. Hij gaf een Duitse architect de opdracht om een kolossaal stadion met 400.000 zitplaatsen in Neurenberg te ontwerpen waar de Olympische Spelen 'voor altijd' zouden worden georganiseerd. Het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in 1939 voorkwam de bouw van het stadion en tegen 1945 Hitlers plannen voor de nazi wereldoverheersing was geëindigd in een absolute nederlaag. In de decennia van de Koude Oorlog die daarop volgden, hebben de Verenigde Staten en de Sovjetunie het propagandapotentieel van de Olympische Spelen net zo vrij benut als de nazi's in 1936 in Berlijn deden.
Hoewel slechts 23, trok Jesse Owens zich terug uit de amateurcompetitie kort na de Olympische Spelen in Berlijn om zijn roem te verzilveren. Hiermee werd zijn atletische carrière effectief beëindigd. Later hield hij zich bezig met jongensleidingsactiviteiten, bracht hij goodwillbezoeken aan Azië voor het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken en diende hij als secretaris van de Illinois State Athletic Commission. Hij stierf in 1980.
